Σύμφωνα με την Hannah Arendt, η ενεργός ζωή (vita activa) αποτελείται από τρεις κυρίως δραστηριότητες. Ενασχόληση, εργασία και δράση. Και στην ενεργό ζωή υπάρχουν τέσσερις διαφορετικοί βίοι (βασίλεια). Ο πολιτικός, ο κοινωνικός, ο δημόσιος και ο ιδιωτικός.
Στην αρχαία Ελλάδα οι ελεύθεροι πολίτες ήταν ενεργοί πολίτες. Ο Αριστοτέλης προσδιόριζε τον άνθρωπο ως πολιτικό ζώο "ὁ ἄνθρωπος φύσει πολιτικόν ζῶον". Όμως ο προσδιορισμός αυτός σιγά σιγά υποβαθμίστηκε και ο άνθρωπος ξέπεσε σε κοινωνικό και ουχί πολιτικό ζώο.
Ενασχόληση είναι όλα εκείνα τα οποία επαναλαμβάνονται κατά τη διάρκεια της ζωής, δίχως αρχή και τέλος και έχουν αιτία την ανάγκη. Δηλαδή την τροφή, την στέγη καθώς και την διατήρηση και την διαιώνιση του είδους. Η ενασχόληση λαμβάνει χώρα στον ιδιωτικό κυρίως βίο. Όμως, καθώς ο άνθρωπος ξέπεσε από ζώο πολιτικό σε ζώο κοινωνικό, η ενασχόληση αφορά πλέον και τον κοινωνικό βίο. Εργασία είναι όλα εκείνα τα οποία παράγουν έργο και έχουν αρχή και τέλος. Η εργασία αφορά τον κοινωνικό και τον δημόσιο βίο μια και τα έργα που παράγει, (υπηρεσίες, αγαθά, κτίρια κλπ.) απευθύνονται σε όλους. Τέλος, δράση είναι οι πράξεις και τα ανδραγαθήματα των ανθρώπων. Και όπως είναι φυσικό, η δράση αφορά τον πολιτικό κυρίως βίο, ... δηλαδή τον δημόσιο βίο της σύγχρονης εποχής.
Και είναι φανερό ότι η ενεργός ζωή (vita activa) διαφοροποιείται αλλά συμπληρώνεται από τον στοχαστικό (φιλοσοφικό) του καθενός βίο (vita contemplativa).
Μα ενώ η ενεργός ζωή (vita activa) με τις δραστηριότητες και τα βασίλειά της αποτελεί την πραγματική υπόσταση του ανθρώπου, ο στοχαστικός βίος και η φιλοσοφική διάθεση μπορούν να προσδώσουν ιδιαίτερη αξία στην ύπαρξη και να συνεισφέρουν σε όλες τις μορφές του βίου (βασίλεια). Πολλές μάλιστα φορές, όταν οι στοχασμοί γίνονται δράση παράγωντας έργο στον πολιτικό και δημόσιο βίο, τότε η vita contemplativa, επαναφέρει τη φύση του ανθρώπου στη διάσταση του πολιτικού ζώου.
Όμως, όλα αυτά που αφορούν εμάς τους απλούς ανθρώπους είναι άραγε αληθή για τους καλλιτέχνες;
Μπορεί ένας άνθρωπος που έχει αποτύχει ως πολιτικό ζώον στην ενεργό ζωή, ή που δεν ενδιαφέρεται γι΄ αυτήν, να γίνει πρότυπο και φάρος για την ενεργό ζωή των άλλων μέσα από το καλλιτεχνικό του έργο; Μπορεί ένας “ανενεργός” πολίτης να εμπνεύσει με το καλλιτεχνικό έργο του τα πολιτικά ζώα; Μπορεί ένας καλλιτέχνης να αδιαφορεί για τον πολιτικό, τον κοινωνικό, τον δημόσιο και τον ιδιωτικό βίο του; Μπορεί ένας καλλιτέχνης να είναι μικροπρεπής, αδιάφορος, δειλός, μικροαστός, άπληστος, .... και όμως το έργο του να είναι εμπνευσμένο και να αποτελεί έμπνευση και για τους άλλους;
Είναι δυνατόν η vita contemplativa να αποτελεί μοναδική βάση στη δραστηριότητα της εργασίας και να γίνεται δράση με τη μορφή της τέχνης; Είναι δυνατόν κάποιος που αδιαφορεί για τον δημόσιο και τον πολιτικό βίο του, που αφήνει τον ιδιωτικό του βίο έρμαιο της ανάγκης και ξοδεύει τον κοινωνικό του βίο σε αναξιοπρεπείς ενασχολήσεις, ... να παράγει καλλιτεχνικό έργο μεγάλης αξίας και να αποτελεί έμπνευση για τους ενεργούς πολίτες;
Στην αρχαία Ελλάδα οι ελεύθεροι πολίτες ήταν ενεργοί πολίτες. Ο Αριστοτέλης προσδιόριζε τον άνθρωπο ως πολιτικό ζώο "ὁ ἄνθρωπος φύσει πολιτικόν ζῶον". Όμως ο προσδιορισμός αυτός σιγά σιγά υποβαθμίστηκε και ο άνθρωπος ξέπεσε σε κοινωνικό και ουχί πολιτικό ζώο.
Ενασχόληση είναι όλα εκείνα τα οποία επαναλαμβάνονται κατά τη διάρκεια της ζωής, δίχως αρχή και τέλος και έχουν αιτία την ανάγκη. Δηλαδή την τροφή, την στέγη καθώς και την διατήρηση και την διαιώνιση του είδους. Η ενασχόληση λαμβάνει χώρα στον ιδιωτικό κυρίως βίο. Όμως, καθώς ο άνθρωπος ξέπεσε από ζώο πολιτικό σε ζώο κοινωνικό, η ενασχόληση αφορά πλέον και τον κοινωνικό βίο. Εργασία είναι όλα εκείνα τα οποία παράγουν έργο και έχουν αρχή και τέλος. Η εργασία αφορά τον κοινωνικό και τον δημόσιο βίο μια και τα έργα που παράγει, (υπηρεσίες, αγαθά, κτίρια κλπ.) απευθύνονται σε όλους. Τέλος, δράση είναι οι πράξεις και τα ανδραγαθήματα των ανθρώπων. Και όπως είναι φυσικό, η δράση αφορά τον πολιτικό κυρίως βίο, ... δηλαδή τον δημόσιο βίο της σύγχρονης εποχής.
Και είναι φανερό ότι η ενεργός ζωή (vita activa) διαφοροποιείται αλλά συμπληρώνεται από τον στοχαστικό (φιλοσοφικό) του καθενός βίο (vita contemplativa).
Μα ενώ η ενεργός ζωή (vita activa) με τις δραστηριότητες και τα βασίλειά της αποτελεί την πραγματική υπόσταση του ανθρώπου, ο στοχαστικός βίος και η φιλοσοφική διάθεση μπορούν να προσδώσουν ιδιαίτερη αξία στην ύπαρξη και να συνεισφέρουν σε όλες τις μορφές του βίου (βασίλεια). Πολλές μάλιστα φορές, όταν οι στοχασμοί γίνονται δράση παράγωντας έργο στον πολιτικό και δημόσιο βίο, τότε η vita contemplativa, επαναφέρει τη φύση του ανθρώπου στη διάσταση του πολιτικού ζώου.
Όμως, όλα αυτά που αφορούν εμάς τους απλούς ανθρώπους είναι άραγε αληθή για τους καλλιτέχνες;
Μπορεί ένας άνθρωπος που έχει αποτύχει ως πολιτικό ζώον στην ενεργό ζωή, ή που δεν ενδιαφέρεται γι΄ αυτήν, να γίνει πρότυπο και φάρος για την ενεργό ζωή των άλλων μέσα από το καλλιτεχνικό του έργο; Μπορεί ένας “ανενεργός” πολίτης να εμπνεύσει με το καλλιτεχνικό έργο του τα πολιτικά ζώα; Μπορεί ένας καλλιτέχνης να αδιαφορεί για τον πολιτικό, τον κοινωνικό, τον δημόσιο και τον ιδιωτικό βίο του; Μπορεί ένας καλλιτέχνης να είναι μικροπρεπής, αδιάφορος, δειλός, μικροαστός, άπληστος, .... και όμως το έργο του να είναι εμπνευσμένο και να αποτελεί έμπνευση και για τους άλλους;
Είναι δυνατόν η vita contemplativa να αποτελεί μοναδική βάση στη δραστηριότητα της εργασίας και να γίνεται δράση με τη μορφή της τέχνης; Είναι δυνατόν κάποιος που αδιαφορεί για τον δημόσιο και τον πολιτικό βίο του, που αφήνει τον ιδιωτικό του βίο έρμαιο της ανάγκης και ξοδεύει τον κοινωνικό του βίο σε αναξιοπρεπείς ενασχολήσεις, ... να παράγει καλλιτεχνικό έργο μεγάλης αξίας και να αποτελεί έμπνευση για τους ενεργούς πολίτες;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου